Wp/bgn/Mass–energy equivalence

هم‌ارزی جرم و انرژی

جرم-انرژی پایستگی، یا E=mc²، یکی شه مشهورتیرین معادله‌ ئان به فیزیک تا و شه مهم‌تیرین نتیجه‌هان به خاصین نسبتێ نظریه یی تا اینت. ایدا m جرم به ماده یێ سکونێ حالا، E انرژی و c نورێ جهانین سرعت (نورێ سرعت به خالیگای تا) انت. هما شه ای معادله ئا نتیجه ئه گیرن که جسمێ جرمِ لَختی برابیر اینت گو آیی درونین انرژیا . یا په دیگه عبارتی انرژی و جرم،تانا قابل تبدیل په یکدیگران هستنت، یانی تواننت به یکددیگران بدل به ینت. ای یانی اگه یک جرم گو نورێ سرعت و تیزیا حرکت بکنت موچ به انرژیا بدلا بیت .

$E=m{c}^2$

توجه بیت که به عامین نسیتێ نظریه، جرم لختی و جرم گرانشی گویکدیگرا برابیر انت، په ای خاتیرا ای فرمول‌بندی په جرم گرانشی ئا هم صادق اینت. همارنگ که گوشته بوت، ایدا $m$ جسمێ جرم به سکونێ حالا اینت ، است. اما اگه ای جسم گو $v$ یی سرعت یا تیزیا به حرکتێ حالا بیت آ وختا دیگه دارن :

$E=\frac{m{c}^2}{\sqrt{1-\frac{v^2}{c^2}}}$

انون اگه ای جسمێ سرعت یا تیزی باز کمتیر بیت شه نورێ سرعتا ($v<<c$)، آ وختا شه بُرزاگی معادله به آسانی توانن که به دست بیارن :

$E=m{c}^2+\frac{1}{2}m{v}^2+\cdots$

که ای نشان ئه دنت، یک متحرکین جسمێ انرژی گو باز کمین تیزی یا سرعتا (که به روچ گۆزین زندگیی تا گۆ آیی سروکار دارن ) به $\frac{1}{2}m{v}^2$ اندازه گا گیشتیر ئه بیت. که ای اندازه گ و مقدار په هما آشنا و مالوم اینت و ئما جنبشین انرژی است که به کلاسیکین میخانیکا گۆ آیی سروکار دارن.

مربوتین موزو ئان

• Wp/bgn/نسبیت خاصین نسیبت
• Wp/bgn/واپاشی هسته‌ای

گیپتجاه

• Bodanis, David (2001). E=mc²: A Biography of the World's Most Famous Equation. Berkley Trade. ISBN 0-425-18164-2.
• Tipler, Paul; Llewellyn, Ralph (2002). Modern Physics (4th ed.). W. H. Freeman. ISBN 0-7167-4345-0.