Wp/mag/समीकरण

From testwiki
Revision as of 19:18, 16 February 2025 by imported>ऐक्टिवेटेड् (d:Q11345 से अन्तर्विकि कड़ी जुटैत)
(diff) ← Older revision | Latest revision (diff) | Newer revision → (diff)
Jump to navigation Jump to search
ई लेख गणीतीय समीकरण के सम्बन्धमे हे । रसायनशास्त्रमे समीकरणके सन्दर्भमे रासायनिक समीकरण देखी ।

समीकरण प्रतीकके सहायतासे व्यक्त कैल गेल एगो गणितीय कथन हे जे दु वस्तुके समान अथवा तुल्य बतावहे । ई कहल अतिशयोक्ति न होतै कि आधुनिक गणितमे समीकरण सर्वाधिक महत्वपूर्ण विषय हे । आधुनिक विज्ञान एवं तकनीकीमे विभिन्न घटना एवं प्रक्रियाके गणितीय मॉडल बनावेमे समीकरणे आधारके काम करहे ।

समीकरण लिखेमे समता चिन्हके प्रयोग कैल जाहे । यथा -

2+3=5.

समीकरण प्रायः दु या दुसे अधिक व्यञ्जकके समानताके दर्शावेला प्रयुक्त होवहे । कौनो समीकरणमे एक या एकसे अधिक चर राशि होवहे ।

चर राशिके जौन मान लागि समीकरणके दुनो पक्ष बराबर हो जाहे, ऊ/ऊसभ मान समीकरणके हल अथवा समीकरणके मूल कहलाहे ।

ऐसन समीकरण जे चर राशिके सभ मानला सन्तुष्ट होवहे, ओकरा सर्वसमिका कहल जाहे । जैसे -

(x+1)2=x2+2x+1

एगो सर्वसमिका हे । जखनिकि

(x+1)2=2x2+x+1

एगो समीकरण हे जेकर मूल हे x=0 एवं x=1

समीकरणके गुण

यदि कौनो समीकरण सत्य हे, त

  1. दुनो पक्षमे समान राशि जोड़हुँसे सत्य रहत ।
  2. दुनो पक्षमे कौनो राशिसे गुणा करेपर प्राप्त समीकरणो सत्य होत ।
  3. कौनो अशून्य राशिसे दुनो पक्षके भाग करेपर प्राप्त समीकरणो सत्य होत ।
  4. सामान्यतः दुनो पक्षके कौनो फलन निकालहुँ पर समीकरण सत्य बनल रहहे । किन्तु ई बातके ध्यान रखेके चाही कि कौनो वाह्य हल न आ जाये ।

पक्षान्तर

समीकरणके एक पक्षमे स्थित कौनो चर, अचर, व्यञ्जक आदिके दोसरा पक्षमे ले जायेके पक्षान्तर कहल जाहे । समीकरण हल करेमे पक्षान्तरके बड्डी महत्व हे । पक्षान्तर करेके सिद्धान्त ऊपरे वर्णित समीकरणके गुणे पर आधारित हे ।

समीकरणके प्रकार

कौनो समीकरणमे निहित चर राशिके प्रकृतिके आधार पर समीकरणके वर्गीकरण ई प्रकार कैल जा सकहे:

समीकरणके महत्व

विज्ञान आउ तकनीकीमे डिजाइन अथवा विश्लेषण करैत खन्नि प्रायः समीकरण प्राप्त होवहे । इनखर हल अनेक उपयोगी जानकारी दे हे । एकर अतिरिक्त आधुनिक विज्ञान एवं तकनीकीमे विभिन्न घटना एवं प्रक्रियाके गणितीय मॉडल बनावेमे समीकरणे आधारके काम करहे ।

इहो देखी

बाहरी कड़ी

  • Mathematical equation plotter: Plots 2D mathematical equations, computes integrals, and finds solutions online.
  • Equation plotter: A web page that can plot general equations, not just functions.
  • WZGrapher: A Windows freeware program that plots Cartesian and polar equations, with both integration and differentiation solvers and graphing capabilities.
  • Equation Wizard: Automatic algebraic equation solver
  • EqWorld — contains information on solutions to many different classes of mathematical equations.
  • EquationSolver: A webpage that can solve single equations and linear equation systems.

Template:INTERWIKI